Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) vừa cho ra mắt ấn phẩm Triển vọng năng lượng thế giới 2025 -  World Energy Outlook 2025 (WEO-2025) vào ngày 12/11 vừa qua. Ấn phẩm này  ra đời trong bối cảnh ngành năng lượng toàn cầu đang đối mặt với những thách thức phức tạp nhất trong nhiều thập kỷ. Năng lượng không chỉ là trụ cột kinh tế, mà còn là vấn đề trung tâm của các căng thẳng chính trị – địa chính trị. Từ vấn đề an ninh năng lượng, biến đổi khí hậu đến sự dịch chuyển chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược, thế giới đang chứng kiến sự tái định hình toàn diện của hệ thống năng lượng toàn cầu.

World Energy Outlook 2025 (WEO-2025).

Khung kịch bản linh hoạt 

Thay vì đưa ra dự đoán cố định, WEO-2025 áp dụng phương pháp tiếp cận đa kịch bản. Trong đó, bốn kịch bản chính được IEA xây dựng bao gồm: Kịch bản Chính sách Hiện hành (CPS); Kịch bản Chính sách Đã công bố (STEPS); Kịch bản Phát thải Ròng Bằng 0 vào năm 2050 (NZE) và Kịch bản Tiếp cận Năng lượng Toàn cầu (ACCESS) – lần đầu tiên được đưa vào báo cáo, xác định con đường đảm bảo 100% dân số toàn cầu có điện vào năm 2035 và tiếp cận khả năng nấu nướng không phát thải vào năm 2040.

Những xu hướng lớn định hình tương lai năng lượng

Dù khác nhau về kết quả, các kịch bản đều cho thấy nhu cầu năng lượng toàn cầu tiếp tục tăng nhanh do các nền kinh tế mở rộng, dân số tăng, thu nhập cải thiện và sự phát triển của các dịch vụ liên quan đến dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI).

Trọng tâm của hệ thống năng lượng sẽ dịch chuyển dần sang các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển (EMDEs) ngoài Trung Quốc như Ấn Độ, Indonesia và Brazil.

Ngành điện – là ngành có vai trò thiết yếu cho các nền kinh tế hiện đại – đang ngày càng dễ bị tổn thương trước các mối nguy về an ninh mạng, về vận hành và thời tiết. Nhu cầu điện toàn cầu đang tăng nhanh hơn nhiều so với tổng nhu cầu năng lượng. Trong kịch bản NZE, tỷ trọng điện trong tiêu thụ năng lượng cuối cùng đạt khoảng 1/3 vào năm 2035 so với 21% hiện nay.

Tất cả các kịch bản đều ghi nhận vai trò gia tăng của năng lượng tái tạo và sự hồi sinh của năng lượng hạt nhân. Công suất điện hạt nhân toàn cầu dự kiến tăng ít nhất 1/3 vào năm 2035, với hơn 40 quốc gia đã đưa năng lượng hạt nhân vào chiến lựợc năng lượng quốc gia. Hiện nay, hơn 70 GW công suất mới đang được xây dựng. Ngoài ra, dự kiến phát triển khoảng 30 GW các dự án lò phản ứng mô-đun nhỏ SMR, chủ yếu cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu và AI.

Nhiên liệu hóa thạch và phát thải

Các kịch bản của IEA thể hiện sự phân tách rõ ràng giữa xu hướng tương lai của nhiên liệu hóa thạch và nỗ lực giảm phát thải. Trong kịch bản STEPS, nhu cầu dầu mỏ trên toàn cầu sẽ đạt đỉnh 102 triệu thùng/ngày vào năm 2030 rồi sau đó giảm dần. Trong khí đó, nhu cầu khí tự nhiên sẽ đạt đỉnh vào giữa thập niên 2030 còn nhu cầu than đá sẽ bước vào giai đoạn giảm liên tục trong thập niên này. Kịch bản CPS lại dự đoán nhu cầu sử dụng dầu mỏ sẽ tăng lên 113 triệu thùng/ngày vào 2050 và nhu cầu khí tự nhiên vẫn sẽ tiếp tục tăng đến năm 2050.

Thống kê cho thấy phát thải CO₂ từ năng lượng đã đạt mức kỷ lục 38 gigaton trong năm 2024. Trong kịch bản CPS, mức phát thải này sẽ giữ nguyên đến 2050, làm Trái Đất ấm thêm gần 2,9°C vào cuối thế kỷ. Ở kịch bản STEPS, mức phát thải sẽ giảm xuống dưới 30 Gt vào năm 2050, tương ứng mức tăng nhiệt độ khoảng 2,5°C vào năm 2100.

Đáng chú ý, do phát thải cao kéo dài, việc nhiệt độ Trái Đất vượt ngưỡng 1,5°C là không thể tránh khỏi. Kịch bản NZE cập nhật cho thấy nhiệt độ sẽ tăng cực đại khoảng 1,65°C vào năm 2050, trước khi hạ xuống dưới 1,5°C vào năm 2100. Điều này đòi hỏi sự chuyển đổi cực nhanh của toàn bộ hệ thống năng lượng và triển khai quy mô lớn các công nghệ loại bỏ carbon (CDR) hiện vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm.

Hành động trong thời điểm quyết định

World Energy Outlook 2025 không chỉ là bản tổng kết xu thế năng lượng toàn cầu, mà còn cung cấp các số liệu cụ thể nhằm giúp các quốc gia thực hiện các mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng và các mục tiêu khí hậu. Báo cáo cũng khẳng định thế giới đang ở thời điểm quyết định và cần hành động ngay để bảo đảm các khả năng chi trả, khả năng tiếp cận năng lượng, năng lực cạnh tranh và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Mọi lựa chọn hôm nay sẽ định hình cấu trúc năng lượng của thế kỷ 21.

Truy cập World Energy Outlook 2025 tại đây.

Thực hiện: PECC2-TR&D